Uđđâ siijđoh

29. kesimáánu 2024

• 11.4329. kesimáánu 2024 tme 11.43 ‎Bodø kirdemluhottesvuotâ 1974 (historjá | mute) ‎[3 747 stavâlid] ‎Muotâ (savâstâllâm | nubástusah) (Uđđâ sijđo: '''Bodø kirdemluhottesvuotâ''' tábáhtui kesimáánu 24. peeivi 1974, ko kirdemmašinâš vuolgij vistig Ruávinjaargâst já talle Avelist Taažâ kulij. Mađhâšeijei ulmen lâi juksâđ Snåsa, kost uárnejui tave-eennâmlâš sämikonferens. Kirdemmaašin kuittâg lappui Bodø aldasijn, ige tot lah valagin kavnum. Sämitigge (Suomâ)Sämitigge kunnijâtij luhottesvuođâst jáámmám ulmui mušto já toolâi joskis pu...)

28. kesimáánu 2024

• 23.5028. kesimáánu 2024 tme 23.50 ‎Arnar Már Arngrímsson (historjá | mute) ‎[3 639 stavâlid] ‎Yupik (savâstâllâm | nubástusah) (Uđđâ sijđo: {{Kirječällee |nommâ=Arnar Már Arngrimsson |kove=Arnar_Mar_Arngrimson.jpg |šoddâm=1972 |áámmát=kirječällee |kielâ=islandkielâ }} '''Arnar Már Arngrímsson''' (š. 1972) lii islandlâš nuorâikirječällee, jurgâleijee já máttáátteijee. Sun čáálá jieijâs eenikielân ađai islandkielân. Arngrímsson kirjeh iä lah val jurgâlum anarâškielân. == Eellim == Arngrímsson rávásmij Akureyrist, Islandist. Sun luuvâi islandlii kir...) algâalgâlávt rahtum noomáin ”Arnar Már Arngrimsson”
• 17.3528. kesimáánu 2024 tme 17.35 ‎Koojoot (historjá | mute) ‎[3 383 stavâlid] ‎Muotâ (savâstâllâm | nubástusah) (Uđđâ sijđo: '''Koojoot''' (''Canis latrans'') lii Tave-Amerikist iälusteijee peenuvellee. Suomâkielân koojoot lii "kojootti". Eŋgâlâskielân ton noomah láá ei. "coyote", "American jackal", "prairie wolf" já "brush wolf". Navajokielân tot lii "mą'ii". == Fáádást eres soojijn == {{Commons-raddalâs}} == Käldeeh == <small>{{Käldeeh|sárgáttuvah}}</small> Luokka:Peenuvelleeh)

26. kesimáánu 2024

• 12.0626. kesimáánu 2024 tme 12.06 ‎Ruošâluosâ (historjá | mute) ‎[7 451 stavâlid] ‎Muotâ (savâstâllâm | nubástusah) (Uđđâ sijđo: {{Taksonomia/elleeh | nommâ = Ruošâluosâ | tieđâlâš nommâ = Oncorhynchus gorbuscha<br><small>(Walbaum, 1792)</small> | kove = Pink salmon FWS.jpg | tile = '''DD''' (váijuvávt tubdum) | tile Suomâst = | kove_tile = Status_none_DD.svg | kove_tile_Suomâst = | doomeen = Sellâvááimusliih ''Eucarya'' | kodde = Elleekodde ''Animalia'' | uáiviráiđu = Savosuonâsiih ''Chordata'' | vyeliráiđu = Čielgitávtáliih ''Verteb...)

25. kesimáánu 2024

• 22.2225. kesimáánu 2024 tme 22.22 ‎Peenuvluosâ (historjá | mute) ‎[6 317 stavâlid] ‎Muotâ (savâstâllâm | nubástusah) (Uđđâ sijđo: '''Peenuvluosâ''' (''Oncorhynchus keta'') lii Kuálhismeerâst iälusteijee luosâšlaajâ (1). Peenuvluosâ lii eŋgâlâskielân "chum salmon", "dog salmon", "keta salmon", "silverbrite salmon" (1) já "calico salmon" (4). Suomâkielân peenuvluosâ kočoduvvoo noomáin "koiralohi" (2), já tlingitkielân tot lii "téel'". Nuorâ peenuvluosâid poreh maaŋgah lodde- já kyelišlaajah, já talle ko toh láá väldimeerâst, te taid poreh h...)
• 20.5225. kesimáánu 2024 tme 20.52 ‎Luosâvejehâš (historjá | mute) ‎[1 985 stavâlid] ‎Muotâ (savâstâllâm | nubástusah) (Uđđâ sijđo: '''Luosâvejehâš''' lii nuorâ luosâ, mii vaajâld juuvâst meerân. Vajâldem ääigi vejeháást tábáhtuveh fysiologisiih nubástusah. Toi áánsust vejehâš, mii lii iälustâm ubâ elimis saivâčääsist, pasta iälustiđ sálttáás čääsist talle ko tot juksá meerâ. Táválávt luosâčivgâ iälust šoddâmjuuvâst 2−3 ive, mon maŋa tot vaajâld meerân vejehâžžân. Meerâst nuorâ luosâ porá vala mottoom ääigi uccâ tiivrijd já čääsist iälus...)

24. kesimáánu 2024

• 13.3624. kesimáánu 2024 tme 13.36 ‎Silbâluosâ (historjá | mute) ‎[8 117 stavâlid] ‎Muotâ (savâstâllâm | nubástusah) (Uđđâ sijđo: '''Silbâluosâ''' (''Oncorhynchus kisutch'') lii Kuálhismeerâ taveoosijn ellee luosâšlaajâ, mii kulá kuálhismeerâluosâi suuhân. Eŋgâlâskielân silbâluosâ lii "silver salmon", "silver" já "coho salmon" (1). Nommâ "coho" puátá halkomelemkielâst, mut sääni tärhis merhâšume ij lah tiäđust (3). Suomâkielân silbâluosâ lii "hopealohi" (2), já tlingitkielân tot lii "l'ook". ==Olgohäämi já stuárudâh...)

21. kesimáánu 2024

• 19.5121. kesimáánu 2024 tme 19.51 ‎Fjodor Dostojevski (historjá | mute) ‎[11 614 stavâlid] ‎Muotâ (savâstâllâm | nubástusah) (Uđđâ sijđo: '''Fjodor Dostojevski''' ({{Šoddâm- já jäämmimäigi|11|11|1821|Moskoval|Ruošâ kiäisárkodde|9|2|1881|Pietari|Ruošâ kiäisárkodde}}) lâi ryeššilâš kirječällee, filosof já toimâtteijee. == Fáádást eres soojijn == {{Commonscat-raddalâs}} == Käldeeh == <small>{{Käldeeh|sárgáttuvah}}</small> *)
• 15.3221. kesimáánu 2024 tme 15.32 ‎John Lennon (historjá | mute) ‎[5 658 stavâlid] ‎Muotâ (savâstâllâm | nubástusah) (Uđđâ sijđo: '''John Lennon''' ({{Šoddâm- já jäämmimäigi|9|10|1940|Liverpool|Eŋland|8|12|1980|New York|New York, Ovtâstum staatah}} == Fáádást eres soojijn == {{Commonscat-raddalâs}} == Käldeeh == <small>{{Käldeeh|sárgáttuvah}}</small> *)

20. kesimáánu 2024

• 23.5120. kesimáánu 2024 tme 23.51 ‎Jyelgipáálu almai euroopmiäštárkištoh 2024 (historjá | mute) ‎[5 110 stavâlid] ‎Yupik (savâstâllâm | nubástusah) (Uđđâ sijđo: '''Jyelgipáálu almai euroopmiäštárkištoh 2024''' teikkâ '''UEFA Euro 2024''' lâi 17. kerdi, ko almai jyelgipáálu euroopmiäštárkištoh uárnejuvvojii. Kištoh uárnejuvvojii Saksaast. Taat lâi jo nubbe kerdi, ko kištoh uárnejuvvojii tobbeen. Vuossâmuš kerdi lâi ive 1988, ko euroopmiäštárkištoh uárnejuvvojii Viestâr-Saksaast. == Fáádást eres...)

19. kesimáánu 2024

• 23.4619. kesimáánu 2024 tme 23.46 ‎Albert Camus (historjá | mute) ‎[6 201 stavâlid] ‎Muotâ (savâstâllâm | nubástusah) (Uđđâ sijđo: '''Albert Camus''' ({{Šoddâm- já jäämmimäigi|7|11|1913|Mondovi|Algeria|4|1|1960|Villeblevin|Ranska}}) lâi ranskalâš čällee, toimâtteijee já filosof. Sun čaalij esseid, čaitâlmijd já kiirjijd. Sun lii tobdos eromâšávt tagarijn romanijn ko ''L'étranger'' (1942), ''La peste'' (1947) já ''La chute'' (1956). ==Eellim== Albert Camus vietij pärni- já nuorâvuođâs Algeriast, mii kuulâi talle Raanskan. (2) Camus eeči jaamij vuosm...)

18. kesimáánu 2024

• 20.1018. kesimáánu 2024 tme 20.10 ‎Ruopsisluosâ (historjá | mute) ‎[7 815 stavâlid] ‎Muotâ (savâstâllâm | nubástusah) (Uđđâ sijđo: {{Taksonomia/elleeh | nommâ = Ruopsisluosâ | tieđâlâš nommâ = Oncorhynchus nerka<br><small>(Walbaum, 1792)</small> | kove = Oncorhynchus nerka 2.jpg | tile = '''LC''' (eellimvuáimálâš)<ref name="iucnredlist">{{Nettikäldee|čujottâs=https://www.iucnredlist.org/species/135301/4071001|nommâ=Sockeye Salmon|čujottum=18.6.2024|ietf-kielâkoodi=en}}</ref> | tile Suomâst = | kove_tile = Status iucn3.1 LC smn.svg | kove_tile_Suomâst = | do...)
• 19.5318. kesimáánu 2024 tme 19.53 ‎Kunâgâsluosâ (historjá | mute) ‎[9 186 stavâlid] ‎Muotâ (savâstâllâm | nubástusah) (Uđđâ sijđo: {{Taksonomia/elleeh | nommâ = Kunâgâsluosâ | tieđâlâš nommâ = Oncorhynchus tshawytscha<br><small>(Walbaum, 1792)</small> | kove = OncorhynchusTschawytscha2.jpg | tile = '''LC''' (eellimvuáimálâš) | tile Suomâst = | kove_tile = Status iucn3.1 LC smn.svg | kove_tile_Suomâst = | doomeen = Sellâvááimusliih ''Eucarya'' | kodde = Elleekodde ''Animalia'' | uáiviráiđu = Savosuonâsiih ''Chordata'' | vyeliráiđu = Čielg...)
• 17.2418. kesimáánu 2024 tme 17.24 ‎Myskivuáksá (historjá | mute) ‎[11 928 stavâlid] ‎Muotâ (savâstâllâm | nubástusah) (Uđđâ sijđo: {{Taksonomia/elleeh | nommâ = Myskivuáksá | tieđâlâš nommâ = Ovibos moschatus<br><small>(Zimmermann, 1780)</small> | kove = Ovibos moschatus qtl3.jpg | tile = '''LC''' (eellimvuáimálâš)<ref name="iucnredlist">{{Nettikäldee|čujottâs=https://www.iucnredlist.org/species/29684/22149286|nommâ=Muskox|čujottum=18.6.2024|ietf-kielâkoodi=en}}</ref> | tile Suomâst = | kove_tile = Status iucn3.1 LC smn.svg | kove_tile_Suom...)

17. kesimáánu 2024

• 21.5917. kesimáánu 2024 tme 21.59 ‎Ive 1978 sämikielâliih kirjeh (historjá | mute) ‎[2 205 stavâlid] ‎Yupik (savâstâllâm | nubástusah) (Uđđâ sijđo: {{koskân}} '''Ive 1978 sämikielâliih kirjeh''' -sijđo kieđâvuš čaabâ- já tiätukirjálâšvuođâ kiirjijd, moh almostuvvii mon peri sämikielân ive 1978. <!--== Anarâškielân == === Čaabâkirjálâšvuotâ === ==== Párnái- já nuorâikirjálâšvuotâ ==== === Tiätukirjálâšvuotâ === === Oskolduvliih kirjeh=== == Nuorttâlâškielân == === Čaabâkirjálâšvuotâ === ==== Párnái- já nuorâikirjálâšvuotâ ==== === Tiätuki...)
• 01.3117. kesimáánu 2024 tme 01.31 ‎Ive 1974 sämikielâliih kirjeh (historjá | mute) ‎[2 022 stavâlid] ‎Yupik (savâstâllâm | nubástusah) (* Ella Holm Bull – ''Lohkede Saemien'', oovtâst Knut Bergslandáin+käldee)

16. kesimáánu 2024

• 12.5016. kesimáánu 2024 tme 12.50 ‎Jietânâseelaand (historjá | mute) ‎[10 558 stavâlid] ‎Muotâ (savâstâllâm | nubástusah) (Uđđâ sijđo: '''Jietânâseelaand''' (''Taurotragus derbianus'') lii Afrik puoh stuárráámus antiloopšlaajâ (1). Jietânâselandist láá kyehti vyelišlaajâ: viestârjietânâseelaand (''T. d. derbianus'') já nuorttâjietânâseelaand (''T. d. gigas'') (1). Jietânâselandist láá maŋgâ noomâ eŋgâlâskielân: "giant eland", "Lord Derby's eland" já "greater eland" (1). Suomâkielân jietânâseelaand lii "sahelinelandi" teikâ "jättiläishirviantiloopp...) Kilgool: Visuaallâš hammim: molsom

15. kesimáánu 2024

• 23.1015. kesimáánu 2024 tme 23.10 ‎Eelaand (historjá | mute) ‎[10 321 stavâlid] ‎Muotâ (savâstâllâm | nubástusah) (Uđđâ sijđo: '''Eelaand''' (''Taurotragus oryx'') lii Afrikist iälusteijee kussâellee. Elandist láá kulmâ vyelišlaajâ: ''T. o. oryx'', mii iälá maadâ- já maadâviestâr-Afrikist, ''T. o. livingstonii'', mii iälá Koskâ-Sambesi meecijn, já ''T. o. pattersonianus'', mii iälá nuorttâ-Afrikist (1). Eŋgâlâskielân elandist láá noomah "common eland", "southern eland" já "eland antelope", já suomâkielân eelaand lii "elandi" teikâ "hi...)

13. kesimáánu 2024

• 19.0713. kesimáánu 2024 tme 19.07 ‎Vaapiit (historjá | mute) ‎[15 731 stavâlid] ‎Muotâ (savâstâllâm | nubástusah) (Uđđâ sijđo: '''Vaapiit''' (''Cervus canadensis'') lii sorvâellei hiäimu nubben stuárráámus šlaajâ já ohtâ stuárráámuin elleešlaajâin Tave-Amerikist já Nuorttâ-Aasiast (1). == Fáádást eres soojijn == {{Commonscat-raddalâs}} == Käldeeh == <small>{{Käldeeh|sárgáttuvah}}</small> Luokka:Jálukavrâseh)
• 07.5613. kesimáánu 2024 tme 07.56 ‎Rautjärvi (jävri Rautjärvist) (historjá | mute) ‎[5 131 stavâlid] ‎Yupik (savâstâllâm | nubástusah) (Uđđâ sijđo: {{Jävri | nommâ = Rautjärvi | kove = | staatâ = Suomâ | eennâmkodde = Maadâ-Kärjil<ref name="rautjärvi-04.194.1.001"/> | kieldâ = Rautjärvi<ref name="rautjärvi-04.194.1.001"/> | čäsuáivi alodâh = 89,7<ref name="rautjärvi-04.194.1.001"/> | vijđodâh = 2,62 | čäcirääji = 12,35<ref name="rautjärvi-04.194.1.001">{{Nettikäldee | Čujottâs = https://www.jarviwiki.fi/wiki/Rautj%C3%A4rvi_(04.194.1.001) | Nommâ = Raut...)

11. kesimáánu 2024

• 17.0811. kesimáánu 2024 tme 17.08 ‎Kaleva (mađhâšeijeekirdemmaašin) (historjá | mute) ‎[4 360 stavâlid] ‎Muotâ (savâstâllâm | nubástusah) (Uđđâ sijđo: '''Mađhâšeijeekirdemmaašin Kaleva''' (OH-ALL) lâi Aero O/Y Junkers Ju-52-3/mge -kirdemmaašin, mon kyehti sovjetlittolii Iljušin DB-3 -pommikirdemmaašin ampui alas sen ollessa reittilennolla 1631 Tallinnasta Helsinkiin 14. kesäkuuta 1940.)
• 17.0211. kesimáánu 2024 tme 17.02 ‎Eero Lehikoinen (historjá | mute) ‎[5 818 stavâlid] ‎Yupik (savâstâllâm | nubástusah) (Uđđâ sijđo: '''Eero Leonard Heikinpoika Lehikoinen''' (čohčâmáánu 28. peeivi 1903 Vuokko, Juuka, Suomâ stuorrâfurstâkodde – njuhčâmáánu 20. peeivi 1965 Helsig, Suomâ) lâi syemmilâš huksiittâssárgoo já taaiđâmáálájeijee.<ref name="lehikoinen-dob-dod-geni">{{Nettikäldee|čujottâs=https://www.geni.com/people/Eero-Leonard-Lehikoinen/6000000080995437994|nommâ=Eero Leonard Heikinpoika Lehikoinen|almostittem...)

7. kesimáánu 2024

• 21.247. kesimáánu 2024 tme 21.24 ‎Aleutkielâ (historjá | mute) ‎[8 651 stavâlid] ‎Muotâ (savâstâllâm | nubástusah) (Uđđâ sijđo: {{Kielâ | nommâ = Aleutkielâ | kárttá = | kovetekstâ = | kovestuárudâh = | jieijâs = Unangam Tunuu | eres = | kuávlu = {{Lippu|Alaska}}<br>{{Lippu|Ruoššâ}} | äigidem = | vir = Alaska | meeri = 40–80 <small>(2024)</small> | saje = ij 100 stuárrámuu juávhust | abc = läättinkielâliih | huolâttâs = Alaska Native Language Center | kodde = eskimo-al...)

5. kesimáánu 2024

• 12.155. kesimáánu 2024 tme 12.15 ‎Alaskajupikkielâ (historjá | mute) ‎[6 302 stavâlid] ‎Muotâ (savâstâllâm | nubástusah) (Uđđâ sijđo: {{Kielâ | nommâ = Alaskajupikkielâ | kárttá = | kovetekstâ = | kovestuárudâh = | jieijâs = Yugtun | eres = | kuávlu = {{Lippu|Alaska}} | äigidem = | vir = Alaska | meeri = 10 000 | saje = ij 100 stuárrámuu juávhust | abc = läättinkielâliih | huolâttâs = Alaska Native Language Center | kodde = eskimo-aleutliih kielah | juávkku = jupikkiel...)

3. kesimáánu 2024

• 08.143. kesimáánu 2024 tme 08.14 ‎Euroviisuh-lávlumkišto 1956 (historjá | mute) ‎[957 stavâlid] ‎Yupik (savâstâllâm | nubástusah) (Uđđâ sijđo: '''Euroviisuh-lávlumkišto 1956''' lâi 1. kerdi, ko lávlumkišto uárnejui. Kišto uárnejui Luganost, Sveeicist. == Tábáhtussaje == <mapframe width="302" height="280" align="left" text="Kišto saje (ruopsis riävnu)"> [{ "type":"Feature", "geometry":{"type":"Point","coordinates":[8.955000, 46.004000]}, "properties":{"title":"Teatro Kursaal","marker-symbol":"stadium","marker-color":"#f00","marker-size":"large"} },{ "type":"Externa...)

2. kesimáánu 2024

• 21.502. kesimáánu 2024 tme 21.50 ‎Campi Flegrei (historjá | mute) ‎[2 821 stavâlid] ‎Muotâ (savâstâllâm | nubástusah) (Uđđâ sijđo: '''Campi Flegrei''' lii eennâmvuálááš tullâvääri Napoli viestârbeln, Italiast. Tot lii ohtâ maailm varâlumosijn tullâvaarijn. == Fáádást eres soojijn == {{Commonscat-raddalâs}} == Käldeeh == <small>{{Käldeeh|sárgáttuvah}}</small> Luokka:Campania eennâmtiäđuh Luokka:Italia tullâväärih Luokka:Napoli metropolkaavpug Luokka:Supertullâväärih)
• 16.542. kesimáánu 2024 tme 16.54 ‎Vuáksátaištâlem (historjá | mute) ‎[2 550 stavâlid] ‎Muotâ (savâstâllâm | nubástusah) (Uđđâ sijđo: '''Vuáksátaištâlem''' lii ärbivuáválâš valastâllâmšlaajâ, mii lii piivnoh eromâšávt Espanjast. Tijpâlii espanjalii vuáksátaištâlmist lii puáris kaava. Vistig ''matador'' adai koddee iädut vuávsá tobdos ruopsis lijnijnis. Tastoo ''picadoreh'' adai čuággooh puátih hiäppušáin areenan siisâ. Sij čuágguh vuávsá saitijgijn niiskán, tastko sij áiguh háváduttiđ ellee já toin naalijn pijnediđ tom jaamâs. Tas...)

1. kesimáánu 2024

• 07.571. kesimáánu 2024 tme 07.57 ‎Euroviisuh-lávlumkišto 2025 (historjá | mute) ‎[1 323 stavâlid] ‎Yupik (savâstâllâm | nubástusah) (Uđđâ sijđo: pienoiskuva|[[Nemo (lávloo)|Nemo láávdástmin ive 2024 Euroviisui nube semifiinaal kenraalhárjuttâsâst]] '''Euroviisuh-lávlumkišto 2025''' lii 69. kerdi, ko lávlumkišto uárnejuvvoo. Kišto uárnejuvvoo Sveeicist tondiet ko Sveeici ovdâsteijee Nemo finnij finalist 591 čyegisid pitásti...)

31. vyesimáánu 2024

• 17.1531. vyesimáánu 2024 tme 17.15 ‎Syeriantiloop (historjá | mute) ‎[12 025 stavâlid] ‎Muotâ (savâstâllâm | nubástusah) (Uđđâ sijđo: {{Taksonomia/elleeh | nommâ = Syeriantiloop | tieđâlâš nommâ = Antilocapra americana<br><small>(Linnaeus, 1758)</small> | kove = Pronghorn Yellowstone.jpg | tile = '''LC''' (eellimvuáimálâš)<ref name="iucnredlist">{{Nettikäldee|čujottâs=https://www.iucnredlist.org/species/1677/115056938|nommâ=Pronghorn|čujottum=31.5.2024|ietf-kielâkoodi=en}}</ref> | tile Suomâst = | kove_tile = Status iucn3.1 LC smn.svg | kove_tile_Suomâst = | doomeen =...)

30. vyesimáánu 2024

• 21.3230. vyesimáánu 2024 tme 21.32 ‎Stuorrâkaavrâs (historjá | mute) ‎[10 062 stavâlid] ‎Muotâ (savâstâllâm | nubástusah) (Uđđâ sijđo: {{Taksonomia/elleeh | nommâ = Stuorrâkaavrâs | tieđâlâš nommâ = Cervus elaphus<br><small>(Linnaeus, 1758)</small> | kove = Cervus elaphus Luc Viatour 6.jpg | tile = '''LC''' (eellimvuáimálâš)<ref name="iucnredlist">{{Nettikäldee|čujottâs=https://www.iucnredlist.org/species/55997072/142404453|nommâ=Red Deer|čujottum=30.5.2024|ietf-kielâkoodi=en}}</ref> | tile Suomâst = | kove_tile = Status iucn3.1 LC smn.svg | kove_tile_Suomâst = | doo...)